Blogoscars 2012 - Βρουμ-Βρουμ!! (Σκηνοθεσία)

Μάλλον αγαπημένη μου κατηγορία η Σκηνοθεσία. Και είχαμε κάτι Γ-Α-Μ-Α-Τ-Ε-Σ σκηνοθεσίες φέτος.

Ας τις δούμε αναλυτικά:

10. Lynne Ramsay (We Need To Talk About Kevin)

Η μόνη γυναίκα της δεκάδας μπήκε σε αυτήν με το σπαθί της. Ή μάλλον με το τόξο της. 

Πέρα από την θαρραλέο ηθοποιό που θα ενσάρκωνε την καταραμένη Eva, ήταν αναγκαίο να υπάρχει ένας εξίσου ατρόμητος σκηνοθέτης στο τιμόνι. Ή στην περίπτωση της Ramsey μια σκηνοθέτις - κακά τα ψέματα, δεδομένου της φύσης του σεναρίου (σχετικά με την μητρότητα), μια γυναίκα θα ήταν πολύ πιο λογική επιλογή. Τελικά, η Ramsey όχι μόνο σκηνοθέτησε, αλλά έγραψε και το σενάριο. Και για να υπερσκελίσει τον σκόπελο της μελούρας και της εύκολης συγκίνησης, προσέγγισε το υλικό της σαν θρίλερ. Απροσδόκητα ίσως, όλα αυτά δούλεψαν στην εντέλεια: η Swinton έδωσε την (γυναικεία) ερμηνεία της δεκαετίας, οι 3 Kevin, εξαιρετικοί ηθοποιοί, δεν άφησαν τον ρόλο να γίνει καρικατούρα αλλά του προσέδωσαν διαβολικές διαστάσεις και η ταινία εντέλει γοήτευε και ταυτόχρονα σου μαύριζε την ψυχή σαν υβρίδιο δράματος και ταινία τρόμου. Τέλεια.

9. Γιώργος Λάνθιμος (Άλπεις)

Αυτό που λάτρεψα περισσότερο στις Άλπεις ήταν ξεκάθαρα το γεγονός ότι ο Λάνθιμος έμεινε πιστός στο σκηνοθετικό στιλ που μας σύστησε στον "Κυνόδοντα". Χωρίς να νερώσει ούτε για μια στιγμή το κρασί του. Τίποτα  απολύτως. Το όραμα του είναι συγκεκριμένο, μεγάλο και προσωπικό. Και έτσι κάνει ταινίες και έτσι γουστάρει να τις κάνει. Και καλά κάνει. Και μακάρι και τις επόμενες να τις κάνει έτσι. Με τον δικό του ρυθμό, τις δικές του παύσεις - για να δημιουργήσει τον δικό του κόσμο. Όπως τον έχει φανταστεί. Και να μην αμβλύνει καμιά γωνία για χάρη ενός μεγαλύτερου, λιγότερου απαιτητικού κοινού. Όσοι πιστοί προσέλθουν. Δεν είναι οι ταινίες του για όλους. Απλά τα πράγματα. Και επειδή λεφτά ΔΕΝ υπάρχουν, μακάρι, αν πάει στο εξωτερικό, να συνεχίσει να κάνει τις ταινίες του με το ίδιο μεράκι. Και να τις βλέπει να πραγματοποιούνται όπως ακριβώς θέλει.

Όταν για να καταλάβεις ποιανού σκηνοθέτη είναι μια ταινία θέλεις μόλις 5 δευτερόλεπτα, για εμένα αυτός ο σκηνοθέτης είναι ήδη μεγάλος.

8. Michael R. Roskam (Rundskop)

Γροθιά στο στομάχι το σενάριο  του, στα όρια του νεονουάρ, κατασκότεινου δράματος από το Βέλγιο. Ανάλογη και η σκηνοθεσία του Roskam (δικό του άλλωστε και το σενάριο). Χωρίς να ηρωοποιεί ούτε για μια στιγμή τις καταραμένες φιγούρες του (με πρώτο βιολί τον συγκλονιστικό Schoenaerts), και φωτογραφίζοντας τα πάντα στο μουντό, σκοτεινό τόνο της ψυχής τους, δίνει στην ταινία του διαστάσεις αρχαιοελληνικής τραγωδίας, θυμίζοντας έντονα μαφιόζικα αριστουργήματα όπως "The Sopranos" και "Νονός 2".
Α, και επίσης σκηνοθετεί την πιο σοκαριστική σκηνή της χρονιάς. Εγώ πάντως πόνεσα μετά από αυτό.

7. Lars von Trier (Melancholia)

Τον κατηγόρησαν ότι είναι ναζιστής. Που ίσως και να είναι. Σε κάθε περίπτωση, δεν διοχετεύει τα δυσχερέστερα των ανθρώπινων αισθημάτων στις ταινίες του.
Wait what....? Γράψτε λάθος. Πεσιμισμός. Κατάθλιψη. Υποθάλπων μισανθρπωπισμός. Και άλλα πολλά. Παρ' όλα αυτά φτιάχνει ταινιάρες. Και οι περισσότεροι τον αποθεώνουν. Και εγώ ανάμεσα τους. Γιατί; Είναι ένα παράδοξο. Ίσως γιατί ξεγυμνώνει τον άνθρωπο από τις κοινωνικές συμβάσεις με τρόπο που κάνεις άλλος δεν επιχείρησε (Dogville). Ίσως γιατί τώρα επέλεξε να σκηνοθετήσει το τέλος του κόσμου με τρόπο που κανείς άλλο δεν θα τολμούσε.
Γιατί μην γελιέστε, η "Melancholia" είναι ένα distaster movie. Το οποίο τυχαίνει βέβαια, μετά τον ανείπωτης ομορφιάς πρόλογο, να διαμελίζει  στο πρώτο μέρος την έννοια του γάμου, την έννοια της οικογένειας. Και στο δεύτερο, αριστουργηματικό μέρος, να σου κόβει την ανάσα μέχρι το τελευταίο πλάνο. Με μουσική υπόκρουση Βάγκνερ. Δεν είναι άραγε ωραίος τρόπος να τελειώσει έτσι ο κόσμος;

6. Brad Bird (Mission Impossible - Ghost Protocol)

Κάποιοι κριτικοί του έβαλαν, είπαν, 4.5/5 . Τί στον πού**αυλο, είπα εγώ. Είναι Brad Bird, είπαν αυτοί. Ε πάω να το δω και εγώ για την πλάκα. Ε όντως είναι Brad Bird. Ξέρετε, ο τύπος που υπέγραψε κάτι ταινιάρες (Ratatouille, The Incredibles). E υπέγραψε άλλη μια λοιπόν. Τρομάζω και μόνο που το γράφω.
Για να μην σας τρομάξω και εσάς, υπόθεση δεν έχει η ταινία. Δηλαδή κάτι έχει, κάτι κατάσκοπους, κάτι Ρώσους, κάτι Σουηδούς, κάτι βόμβες. Αλλά δεν θυμάμαι και πολλά. Ούτως ή άλλως δεν έχει σημασία. Το σενάριο είναι τριτεύον θέμα. Το βασικό θέμα είναι o Bird. Και πως εκεί που άλλοι αποκοιμίζαν, αυτός μεγαλουργει. Με ξεκάθαρη διάθεση (και) να διακωμωδήσει παράλληλα την ίδια την σειρά ταινιών. Μπορείτε να δείτε την ταινία σαν πολλά μικρού μήκους ταινικά: Βουδαπέστη, Μόσχα, Ντουμπάι, Μουμπάι. Το πως πάνε από το ένα μέρος είναι επίσης τριτεύον. Απλώς διαλέγεις και παίρνεις σε ποιο πέρασες καλύτερα. 

Προσωπικά (και οι περισσότεροι από όσο φαντάζομαι), στο Ντουμπάι. Και οι άλλες είχαν στιγμές ευφυίας (μα απόδραση από φυλακή με μουσική υπόκρουση σε στυλ Ρατατούη;;;) Αλλά στο Ντουμπάι, πέρα από την γαμάτη σκηνή στην αμμοθύελλα, υπήρχε η ΥΠΕΡ-Γ-Α-Μ-Α-Τ-Η σκηνή στον ουρανοξύστη. Να κοιτάς σαν χανός μπροστά στην σκηνοθεσία. Και κάθε φορά να λες: "Μα τι διάολο σκέφτηκε πάλι ο τυπάς;" Αλήθεια λέω. Και κάθε φορά να εκπλησσεσαι.

Το πιο διασκεδαστικό μπλοκμπάστερ, εδώ και πάρα, πάρα πολύ καιρό.

5. Joe Wright (Hanna)

 

Μόνο το "Pride & Prejudice" είχα δει του Wright. Τίποτα αξιομνημόνευτο δηλαδή. Ε μάλλον ότι σκηνοθετικά κόλπα δεν μπορούσε να κάνει, επειδή όσο να 'ναι, δεν κολλάνε σε ταινία εποχής, αποφάσισει να τα κάνει όλα σε μια άλλη ταινία. 

Το σενάριο για ένα κορίτσι δολοφόνος. Το έχεις ξανακούσει, το έχεις ξαναδεί. Όχι όμως όπως το φαντάστηκε ο Wright. Σαν παραμύθι. Σε στυλ αδερφών Γκριμ. Η πριγκίπισσα που αφήνει την πατρική στέγη για να αποδείξει τον εαυτό της. Η κακιά μάγισσα η Μπλάνσετ. Ο καλός magician  που μένει σε σπίτι των ... αδερφών Γκρίμ. Όλα σαν παραμύθι. Όπως θα τα έβλεπε η "αθωότητα" ενός κοριτσιού-δολοφόνος. 

Και τι γαμάτα σκηνοθετικά στυλ. Γύρω στα 10 διαφορετικά είδη πρέπει να μέτρησα. Αγγελοπουλικά πλάνα. Κάμερα στο χέρι. Τραβελινγκ. Rotating camera. Τζειμσμποντιλικό στιλ στην σκηνή με τα containers. Όλα μέσα. Και όλα να δένουν τόσο, μα τόσο όμορφα. Εφετζίδικη η σκηνοθεσία, σίγουρα. Ε και;

4. David Fincher (The Girl with the Dragon Tattoo)

Προσωπικά, κάθε φορά που βγάζει ταινία ο Fincher (και οι αφοί Κοέν αλλά αυτό είναι irrevelant) σημαίνει ότι θα ΠΑΜΕ ΣΙΝΕΜΑ ΝΑ ΔΟΥΜΕ FINCHER. Είναι γνωστή και ως Fincher-ο-ημέρα. Είναι ιερή μέρα για μένα. ΔΕΝ ΠΑ ΝΑ ΒΡΕΧΕΙ, ΔΕΝ ΠΑ ΝΑ ΧΙΟΝΙΖΕΙ, ΤΟΝ FINCHER ΣΤΟ ΣΙΝΕΜΑ ΘΑ ΤΟΝ ΔΩ. ΤΕΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΑΥΛΑ. 

Λοιπόν αφού τελείωσα την δημόσια υπόκλιση, να σας πω και για το πως έκοψα σκηνοθετικά την νέα του ταινία. Ε ΤΙ ΡΩΤΑΤΕ;;; Γ-Α-Μ-Α-Τ-Η φυσικά. Ο άνθρωπος και κομεντί με την Jennifer Aniston ΚΑΙ  την Freida Pinto να σκηνοθετούσε, ταινιάρα θα έβγαζε. Υπήρχε λοιπόν περίπτωση να μην τα καταφέρει με τέτοιο υλικό; Το είχα δει το πρωτότυπο όταν βγήκε, δεν πολυ-εντυωσιάστηκα, καλό ευρωπαϊκό αστυνομικό θρίλερ, γαμάτη η Lisbeth, θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί τις δεκάδες παραμέτρους της ιστοριάς αλλά δεν το έκανε, end of story.

Και έρχεται ο Fincherάρας (που λέει και μια ψυχή!) και σκηνοθετεί κατά 90% το ίδιο υλικό και νομίζεις ότι βλέπεις άλλη ταινία. Καλά πέρα από την εξαιρετική κίνηση της κάμερας, φωτογραφία, δημιουργία σασπένς κτλ που είναι δεδομένα για ταινία του Fincher. Αυτό που πραγματικά μετράει είναι ότι ότι μέσα από μια φρικιαστική πραγματικά ιστορία, αναδεικνύει με πεσιμιστικούς τόνους(όπως δεν έκανε ή δεν τόλμησε να κάνει η σουηδική βερσιόν) το βαθύ σκοτάδι που υπάρχει καλά κρυμμένο (και) στις τάχα-μου προηγμένες κοινωνίες. Παιδεραστές, νεοναζί, κλασσικοί ναζί, φονταμεταλιστές, λογοκρισία, διεφθαρμένοι επιχειρηματίες και κρατικοί λειτούργοι, βιαστές, έμποροι λευκής σαρκός.
Και για να μην ξεφύγουμε και πολύ, τρομοκράτες που σφάζουν κόσμο και κοσμάκη σε νησάκι όπου κάνει συγκέντρωση κομματική νεολαία για να στείλουν "μηνύματα".

3. Michel Hazanavicius (The Artist)

 

Και πάμε στο Μισέλ που θα πάρει το όσκαρ σε μερικές μέρες και guess-what! θα είναι από τους λίγους που το αξίζουν τα τελευταία χρόνια. Γιατί πρακτικά ο Αρτίστας είναι δικό του (κερδισμένο) στοίχημα. Το σενάριο όχι και από τα πιο πρωτότυπα (αν και θα τσιμπήσει και αυτό -παράδοξα - ένα όσκαρ), αλλά η εκτέλεση, απλώς πανούργα. Χρησιμοποίησε κάθε λογής τεχνική και τακτική του βουβού κινηματογράφου, από μεσότιτλους και ασπρόμαυρη φωτογραφία μέχρι κάδρο 4:3 και σωματικές ερμηνείες για να διηγηθεί με εξαιρετικό τρόπο την άνοδο και την πτώση ενός ανθρώπου που νόμιζε ότι τα είχε όλα. 

Για να αποτυπώσει στο σελιλόιντ ένα συγκινητικό, τύπου παλιού Hollywood, love-story που με έφερε, και τις 2 φορές που είδα την ταινία, σε δάκρυα.

Ακόμη, για να σκηνοθετήσει έναν εφιάλτη που θύμιζε (χωρίς ίχνος υπερβολής) Alfred Hitchcock. 

Και για να κάνει ένα άηχο "ΜΠΑΜ!!" να βιάσει την λογική σου (="ε μα δεν γίνεται να γίνει αυτό! ... λες να έγινε;") για μερικά δευτερόλεπτα.

Και, αν αυτά δεν είναι αρκετά για εσάς, έφερε ξανά στην μόδα τον πολυαγαπημένο (για μένα) βουβό κινηματογράφο. Έστω και για μια χρονιά. Έστω και για μια ταινία.

2. Terrence Malick (The Tree of Life)

Θέε μου. Πρέπει να έχεις πάρα, πάρα πολύ θάρρος για να αποπειραθείς να κάνεις αυτό που αποπειράθηκε να κάνει ο Mallick. 
Να συνδέσεις όλες αυτές τις εικόνες, όλες αυτές τις ιστορίες, όλα αυτά τα συναισθήματα. 
Να προσπαθήσεις να μεταδώσεις λίγο από το ΤΕΡΑΣΤΙΟ όραμα σου σε μια ταινία. Στους ηθοποιούς σου που έδωσαν 2 γιγάντιες ερμηνείες. Στον διευθυντή φωτογραφίας σου που απαθανάτισε απίστευτης ομορφιάς και έμπνευσης φωτογραφίες. Στους παραγωγούς σου που δεν καταλαβαίνουν ακριβώς μήτε το σενάριο (αν υπήρχε κιόλας εκ των προτέρων) μήτε την κεντρική ιδέα. 
Μήπως γιατί δεν υπήρχε ΜΙΑ μόνο κεντρική ίδεα; Μήπως το Δέντρο της Ζωής είναι ένας γιγάντιος καμβάς πάνω στον οποίο ο καθένας μας προεκβάλλει τις δικές του εμπειρίες και απόψεις και βλέπει αντίστοιχα τους δικούς του πόνους, τις δικές του χαρές, τις δικές του ελπίδες; Μήπως υπάρχει πάνω από μια ερμηνεία γιατί πολύ απλά η ταινία δεν είναι μία, αλλά όσες και οι θεατές;
Τέτοιες παράλογες (ή μήπως όχι;) σκέψεις κατακλύζουν το μυαλό μου από πέρσι τον Ιούλιο όταν είδα για 2η φορά την ταινία του Mallick. Από όταν 2 φίλοι αποθεώναν παράλογα την ίδια ταινία, ερμηνεύοντας την εντελώς διαφορετικά. Και μετά το ίδιο φαινόμενο με άλλους ανθρώπους. Και με άλλους. 
Δεν ξέρω ειλικρινά. Φαντάζομαι ούτε σε 20 χρόνια δεν θα έχει λυθεί το μυστήριο πίσω από την γοητεία του Δέντρου της Ζωής. Όπως όλα τα πραγματικά αριστουργημάτα, θα είναι πάντα εκεί να διχάζει και να γοητεύει.

1. Nicolas Winding Refn (Drive)

Τόσους παπάδες που κάνει σε αυτό το φιλμ ο Δανός δεν βγάζει ούτε η Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθήνας. Έχοντας στα χέρια του όχι και το πιο πρωτότυπο σενάριο του κόσμου,  απλώνει ένα τεράστια προσωπικό όραμα σε όλους τους συντελεστές της ταινίας, από τους Gosling, Brooks, Mulligan στις εξαιρετικές ερμηνείες εώς την φοβερά εθιστική μουσική υπόκρουση του Cliff Martinez. 

Αναζητά την διαφορά σε φετιχιστικές λεπτομέρειες όπως ένα Scorpion jacket, ένα σφυρί, μια γαμημένη οδοντογλυφίδα ή οι απίστευτοι τίτλοι αρχής. 

Βουτάει το όλο σύμπαν σε συνθήκες και αίσθηση '80s, παρόλο που εξελίσσεται στο σήμερα. 

Φωτογραφίζει ηδονικά το Los Angeles με νέον χρώματα. 

Συλλαμβάνει τους πιο απολαυστικούς, τους πιο πρωτότυπους, τους πιο επικούς θανάτους από την εποχή του "Oldboy". 
Αναδεικνύει μια αυτομάτως cult φιγούρα, ένας μοναχικός καβάλαρης που λειτουργεί με τον δικό του κώδικα ηθικής.

Κρατάει αμείωτο το σασπένς, την αγωνία καθ 'όλα τα υπερ-γαμάτα 100 λεπτά. 

Και παραδίδει ένα ξεκάθαρα νεονουάρ αριστούργημα, που μας θυμίζει γιατί αγαπήσαμε και γιατί γουστάρουμε τον κινηματογράφο.

Τον ευχαριστούμε.